SEFiA İklim Gündemi #17: Yenilenebilir enerji kapasitesinde rekor artış beklentisi

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) Dünya Enerji Yatırımları raporuna göre temiz enerji yatırımları, küresel enerji krizinin tetiklediği enerji güvenliği endişelerine bağlı olarak, fosil yakıt harcamalarının önüne geçiyor. 2021-2023 döneminde yıllık bazda temiz enerji yatırımlarının %24, fosil yakıt yatırımlarının ise %15 artış göstereceği hesaplanıyor.

• Yatırımlar: Bu yıl 2,8 trilyon dolara ulaşması beklenen küresel enerji yatırımlarının 1,7 trilyon dolarının yenilenebilir enerji, elektrikli araçlar, nükleer enerji, şebeke, depolama, düşük emisyon yakıtlar, verimlilik ve ısı pompaları olmak üzere temiz teknolojilere yönelik gerçekleşeceği öngörülüyor. 1,1 trilyon dolar tutarında da kömür, gaz ve petrol yatırımı yapılacağı tahmin ediliyor.
• Bölgesel dağılım: Temiz enerji yatırımlarındaki artışın %90’ının gelişmiş ekonomiler ve Çin odaklı seyretmesi ve bu alanda en büyük yatırım eksikliklerinin ise gelişmekte olan ülkelerde görülmesi, temiz enerji dönüşümünün küresel çapta gerçekleşmesi açısından önemli riskler oluşturuyor.

One Earth Dergisi’nin analizine göre dünyanın en büyük 21 fosil yakıt şirketinin, çevreyi kirleten faaliyetlerinden en çok zarar gören topluluklara, iklim tazminatı kapsamında her yıl en az 209 milyar dolarlık ödeme yapması gerekiyor.

• Aramco: Analize göre Suudi Arabistan’ın ulusal petrol ve doğal gaz şirketi Aramco’nun yıllık 43 milyar dolar borcu olacak ve bu, 2022 kârının dörtte birinden biraz fazlasına denk geliyor.
• Exxon Mobil: ExxonMobil’in yıllık borcu ise 18 milyar dolar olarak hesaplandı. Şirketin 2022’deki rekor kârı, 56 milyar dolardı.
• Shell ve BP: Geçen yıl hissedarlarına 68 milyar dolar kazandıran İngiliz petrol devleri Shell ve BP, yıllık 30.8 milyar dolarlık iklim tazminatından topluca sorumlu olacak.

LSE’s Grantham Research Institute’un 2005 ve 2021 yılları arasında ABD ve Avrupa’da gerçeklemiş 108 çevre davasını incelediği çalışma; yeni bir dava açılması, veya bir davanın kaybedilmesi gibi durumlarda, davanın muhatabı olan şirketin değerinin ortalama %0.41 oranında düştüğünü gösteriyor.

• Borsadaki etki: Çalışmada karbon devlerine yönelik davalardan sonraki günler, borsanın en çok sarsıldığı zaman olarak kayda geçiyor. Davaların yalnızca açılması bahsi geçen şirketlerin değerini ortalama %0.57 oranında düşürürken, şirketlerin aleyhine alınan kararlarda bu oran %1.5’a kadar yükseliyor.
• Yorum: Söz konusu rakamlar, yüzdesel bazda oldukça küçük olsa da araştırmacılar, dev kirletici şirketlerin değerini düşüren bu davaların istatistiksel olarak büyük önem taşıdığında hemfikirler.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından hazırlanan rapor, ülkelerin mevcut teknolojileri kullanarak ve politika değişikliği yaparak 2040 yılına kadar plastik kirliliğini %80 oranında azaltabileceğini gösteriyor.

• Nasıl? Döngüsel bir ekonomi yaratmak için yeniden kullanım, geri dönüşüm ve ambalajın plastikten alternatif malzemelere yeniden yönlendirilmesi olmak üzere üç ana pazar değişikliğine odaklanılıyor.

G7 liderleri, 19-21 Mayıs tarihlerinde Japonya’da düzenlenen zirvenin ardından yayımlanan nihai bildirilerinde, 2035 yılına kadar “tamamen veya ağırlıklı olarak” karbondan arındırılmış bir enerji sektörüne ulaşmak ve kömür santrallerinden çıkışı hızlandırmak için kararlı olduklarını belirtirken; kömürden çıkış için son bir tarih belirlemediler.

• Eleştiriler: İklim uzmanları, Almanya ve Japonya’nın gaz ve kömür kullanımına devam etme konusunda galip gelmesinin ardından, gelişmiş ekonomilerden oluşan G7 grubunu fosil yakıtlar konusunda daha sert adımlar atma konusunda başarısız olmakla suçluyor.

Dünya Meteoroloji Örgütü’nün verilerine göre, son 50 yılda görülen aşırı hava olayları nedeniyle 2 milyondan fazla kişi hayatını kaybetti. 4,3 trilyon dolarlık ekonomik kayıp yaşandı.

• Ayrıntılar: 1970-2021 yılları arasında 12 bine yakın afet meydana geldi. Her 10 ölümün 9’u ve ekonomik kaybın %60’ı gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşti. Afetler, en az gelişmiş ülkelerin milli gelirinde %30’lara varan kayıplara neden oldu.
• Orantısız etki: En az gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan küçük ada devletleri, ekonomilerinin büyüklüğüne oranla “orantısız” bir şekilde yüksek maliyete maruz kalıyor.