Bugün, 23 Aralık 2024.
SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz…
Bu sayıda BIST 30 şirketlerinin 2023 yılı görünümünü, iklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarının hazırladığı Türkiye’nin ”2024 İklim Karnesi”ni ve SEFiA’nın 2024 yılı değerlendirmesini inceliyoruz.
Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!
Keyifli okumalar,
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Afşin Elbistan A Termik Santrali’ne iki yeni ünite eklenmesine onay verdi.
Bir adım geriden: 2 yeni ünite yapımı için Bakanlığa başvuru yapılarak ÇED süreci başlatılmıştı. Santraldaki ünite sayısını 6’ya çıkaracak projeye izin süreci, 1 yılda tamamlanmış oldu.
Dışsallıklar: Ünitelerin 35 yıllık işletme süresince 2.268 erken ölüme ve 88 milyar milyar TL’lik sağlık maliyetine yol açması bekleniyor.
Japonya’nın çevre ve sanayi bakanlıkları, sera gazı emisyonlarını 2035 yılına kadar 2013 seviyelerine göre %60 oranında azaltma planını tamamladı.
Eleştiriler: Önerilen hedef, fosil yakıtlara büyük ölçüde bağımlı olan ve dünyanın en çok karbon salan beşinci ülkesi Japonya için yetersiz görülüyor.
NDC: Japonya’nın, Ulusal Katkı Beyanı’nı (NDC) kamuoyu görüşünün alınmasının ardından Şubat ayında Birleşmiş Milletler’e sunması planlanıyor.
Christian Aid’in sigorta ödemelerine ilişkin yıllık analizi, 2024 yılında dünyanın en maliyetli 10 iklim felaketinin 229 milyar dolarlık hasara ve 2.000 kişinin ölümüne neden olduğunu ortaya koyuyor. Özellikle düşük gelirli ülkelerde pek çok insanın sigortasız olması nedeniyle felaketlerin gerçek maliyetinin muhtemelen çok daha yüksek olacağı belirtiliyor.
ABD: Mali yıkımın dörtte üçü, ABD’de meydana geldi. 2018’den bu yana ilk kez bir yılda 50 milyar dolardan fazla kayba neden olan iki fırtına (Helene ve Milton kasırgaları) yaşandı.
Diğer: Listede Güneydoğu Asya’da en az 829 kişinin ölümüne ve 12,6 milyar dolarlık ekonomik hasara yol açan Yagi Tayfunu; Avrupa’da en az 26 kişinin ölümüne ve 5 milyar dolarlık kayba neden olan Boris Fırtınası; ve Güney Çin, Bavyera, Valensiya ve Brezilya’daki Rio Grande do Sul’daki yıkıcı seller yer alıyor.
İklim için 350 Derneği ve SEFiA olarak yayımladığımız İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Araştırması: BIST 30 Şirketlerinin 2023 Yılı Görünümü raporu, BIST 30 Endeksi’nde yer alan ve bankacılık sektörü dışında faaliyet gösteren 26 şirketin 2023 yılı sürdürülebilirlik performansları beş yaşamsal iklim ve biyo-çeşitlilik bağlantılı temaya yaklaşımları üzerinden değerlendiriyor. Öne çıkan başlıklar şu şekilde:
ESG Raporlaması: 2022 yılında BIST 30 Endeksi’nide yüksek ve ciddi yüksek riskli şirket oranı %38 ve düşük riskli şirket oranı %19 olarak gerçekleşirken, 2023 yılında bu oranlar sırasıyla %46 ve %12 olarak gerçekleşiyor. 2023 yılında 15 şirket bir önceki yıla kıyasla ESG skorlarını koruyor. Tofaş, Tüpraş ve Koç Holding ESG skorlarını iyileştirirken; BİM, 2023 yılında ESG puanı kötüleşen tek şirket olarak ilgili yılda yüksek riskli kategoriye dâhil oluyor. 6 şirketin ise, 2023 yılına ait ESG skoruna ulaşılamıyor.
CDP Raporlaması: 2023 yılında 6 şirket iklim değişikliği, 4 şirket su güvenliği skorlarını yukarıya taşıyor. 1 şirketin ise su güvenliği raporlaması neticesinde puanı düşüyor. Tüpraş hem iklim değişikliği hem de su güvenliği alanında CDP raporlamasına ilk defa yanıt veriyor. Kontrolmatik iklim değişikliği, Pegasus ise su güvenliği alanında 2023 yılında ilk kez raporlama yapıyor.
Emisyon Salım Değerleri: Kapsam 1 ve Kapsam 2 ile (varsa) Kapsam 3 şeklinde 2023 yıllık emisyonlarını açıklayan şirketlerden, 5 şirket 2022 yılına göre Kapsam 1 emisyon salımını artırırken, 13 şirket ise azaltıyor. 7 şirket ise 2023 yılında emisyonlarını raporlamıyor.
Net Sıfır ve Karbon Nötr Hedefleri: Tamamı 2050 yılı olmak üzere toplam 12 şirketin net-sıfır hedef tarihi var. 11 şirketin, en erken 2030 yılı olmak üzere karbon-nötr hedef tarihi mevcut. 2023 yılı içerisinde net sıfır hedef tarihi açıklayan 3 yeni şirket Erdemir, Petkim ve Tofaş
İklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, Türkiye’nin 2024 yılında iklim alanında attığı olumlu ve olumsuz adımları değerlendirerek Türkiye’nin “2024 İklim Karnesi”ni hazırladı:
Türkiye’nin güneş ve rüzgâr enerjisi kapasitesini dört katına çıkarma hedefi olumlu bir adım olarak öne çıkarken, bu hedefin ulusal enerji planına hâlâ dâhil edilmemesi endişe yaratıyor.
Karnede olumsuz olarak değerlendirilen konular şöyle:
Afşin Elbistan A kömürlü termik santralini genişletme planlarıyla kömürde ısrar edilmesi
2053 Uzun Dönemli İklim Stratejisi’nde fosil yakıtlardan çıkışın yer almaması
Nükleer enerjinin 2050 yılına kadar üç katına çıkarılması taahhüdü
Sivil toplumla birlikte hazırlanmayan İklim Kanunu’nun hâlâ akıbetinin belirsiz olması.
İklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, Türkiye’nin Afşin-Elbistan A Kömürlü Termik Santrali’ni genişletme planından vazgeçip acilen kömürden çıkış tarihi belirleyerek adil geçiş planları hazırlaması, pahalı ve tehlikeli nükleer enerji bağımlılığını sona erdirmesi ve yenilenebilir enerji potansiyelini doğaya saygılı ve halkın katılımıyla hayata geçirmesi gerektiğini belirtiyor.
Yazıya ulaşmak için tıklayın.
2024 yılı henüz geride kaldı ve geçtiğimiz yılı iklim gündemi adına olumlu gelişmelerle anmak, maalesef mümkün değil. Yaşanan aşırı hava olayları ve iklim kriziyle mücadelede yetersiz bir finansman kararıyla son bulan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 29. Taraflar Konferansı (COP29), bu olumsuz tabloda öne çıkan iki önemli gelişme. Türkiye güneş ve rüzgâr enerjisi kapasitesini dört katına çıkarma taahhüdüyle 2024 yılında olumlu bir adım atıyor. Fakat başta söz konusu hedefin ulusal enerji planına dâhil edilmemesi ve 2053 Uzun Dönemli İklim Stratejisi’nde fosil yakıtlardan çıkışa yer verilmemesi olmak üzere birçok endişe yaratan gelişme de ayrıca takip ediliyor.
Geçtiğimiz yıl boyunca yaptığımız çalışmaları, düzenlediğimiz/katıldığımız etkinlikleri ve iklim konusunda çalışan STK’larla parçası olduğumuz çağrıları bir araya getirdik. İklim ve çevre alanında yılın öne çıkan gelişmelerine yer verdik.
Tüm bu gelişmelerin ortasında sosyal medya hesaplarımıza verdiğiniz destek için ayrıca teşekkür ederiz! Tüm sosyal medya platformlarında 2 milyondan fazla görüntüleme ve 61 bin web sitesi ziyareti aldık. Bu süreçte web sitemiz üzerinden en çok ziyaret edilen raporumuz İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Araştırması: BİST 30 Firmalarının Görünümü, en çok ziyaret edilen analiz yazımız Karbon Yakalama Teknolojileri Gerçekten İklim Dostu mu? ve en çok ziyaret edilen blog yazımız İklim Değişirken Para Politikası oldu.
Her seneki dileğimizi yineliyoruz: Tüm dünya için iklim krizi karşısında bilimin gösterdiği doğrultuda çok daha iddialı adımların atıldığı ve ekosistemin geleceğine çok daha yüksek umutla bakacağımız bir yıl olsun.
2025 yılı, herkese sağlık ve mutluluk getirsin.
SEFiA İklim Gündemi ekibi olarak takip ettiğimiz değerlendirme yazılarını ve diğer önemli gelişmeleri derliyoruz.
