• Ne demek? Küresel Limit Aşım Günü, gezegenimizin insanlığa sunduğu bir yıllık doğal kaynakları tükettiğimiz gün olarak tanımlanıyor.
• Ne yapmalı? IPCC’nin 6. Değerlendirme Döngüsünün Sentez Raporunda vurgulandığı gibi, mevcut politikalar yaşanabilir bir gelecek sağlama fırsatını kaçırmamıza neden oluyor. Ekolojik ayak izimizi ve küresel ısınmayı sınırlandırmak için acil ve dönüştürücü değişime ihtiyaç var!
  
  

• Finansman gündemi: Finansman, Kasım 2024’te Bakü’de yapılacak COP29 İklim Zirvesi’nin ana tartışama konularından biri olacak. Ülkeler, zengin ulusların 2025’ten itibaren her yıl daha yoksul ülkelere aktaracağı iklim finansmanı için yeni bir küresel hedef üzerinde anlaşmaya çalışacak.
  
  

• Neden önemli? Böylece 369 milyon dolarlık gaz ithalatının engellenebileceği ve 2,3 milyon ton karbon emisyon azaltımı sağlanabileceği belirtiliyor.
• Öte yandan: Söz konusu enerji depolama miktarının yenilenebilir enerji kesintisini en az seviyeye indirme amacıyla çalıştırıldığı durumda, toplam 6,9 TWh yenilenebilir enerji kesintisinin önlenebileceği hesaplanıyor. Bu sayede 2035 yılında gaz tüketimi yaklaşık 11,7 TWh azaltılabiliyor. 
  
  

• Neden önemli? Yüzen fotovoltaik yatırımları bir yandan Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığını azaltırken, bir yandan da ülkenin sera gazı salımlarının %14’üne (77.6 milyon ton karbondioksit eşdeğeri) denk gelecek kadar karbon salımını engelleyebilir.
• Ekonomik kazanç: Tasarruf edilen su miktarının elektrik üretiminde kullanılması durumunda, yıllık 32 milyon dolardan fazla ekonomik kazanç sağlanabilir.
  
  

•  Öte yandan: Bölgede kömür, petrol ve gaz yakılarak elde edilen elektrik üretimi, 2024’ün ilk altı ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %17 azaldı. Enerji santralleri 2023’ün ilk yarısından 2024’ün ilk yarısına kadar %24 daha az kömür ve %14 daha az gaz tüketti.

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) Kömür 2024 başlıklı raporunun yıl ortası güncellemesi, kömür talebi, üretimi ve ticareti özelinde önemli bulgular sunuyor.

Talep: Dünyanın en büyük iki kömür tüketicisi Çin (%6 artış) ve Hindistan’daki (%9,2 artış) güçlü talep artışına bağlı olarak küresel kömür talebinin 2023 yılında %2,6 büyümeyle tüm zamanların en yüksek seviyesine (8,7 milyar ton) ulaşıyor. 

• Neden? Bu artışta, elektrik talebindeki keskin büyüme ve hidroelektrikten elektrik üretimindeki düşüşün etkili olduğu belirtiliyor.
• 2024 ve 2025 yılı tahminleri: Küresel kömür talebinin 2024 yılı boyunca genel olarak yatay seyretmesi, 2025 yılında ise çok büyük bir değişiklik göstermeden 8,7 milyar ton civarında kalması beklenmektedir. 

Çin ve Hindistan’daki talep artışı, Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) düşüşlerle dengeleniyor. Avrupa Birliği’nde (AB) kömürden elektrik üretimi 2023’te %25 azalırken; bölgedeki kömür talebi 2000’li yılların sonunda başlayan düşüş eğilimini sürdürüyor. ABD’de bu oran %17,3 olarak kaydediliyor.

Rapora göre kömür tüketimi hem elektrik üretiminde hem de demir-çelik endüstrisinin en büyük tüketici olduğu sanayi sektörlerinde artıyor. Kömür, küresel elektrik üretiminde en büyük kaynak olmaya devam ediyor. 

Arz: Küresel kömür üretimi, 2023 yılında, tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 8,9 milyar tona ulaşıyor. Küresel üretimin %70’ini oluşturan en büyük üç kömür üreticisinin üretimi önemli ölçüde artırdığı görülüyor: Çin (%3,4), Hindistan (%12) ve Endonezya (%13).  

• Ayrıntılar? Çin, enerji güvenliğini sağlamak ve fiyat dalgalanmalarını azaltmak için kömür üretimini arttırıyor. Hindistan’da da enerji güvenliği yüksek bir öncelik olarak öne çıkarken; Endonezya’nın üretimi, artan iç ihtiyaca rağmen, ihracat odaklı bir biçimde gelişiyor.
• Tahminler: IEA’nın 2024’ün ilk yarısına ilişkin analizi, küresel kömür üretiminde yıllık bazda %0,7’lik hafif bir düşüş olduğunu ve bu düşüşün büyük ölçüde %1,7’lik bir düşüş kaydeden Çin’den kaynaklandığını gösteriyor. Aynı dönem ABD’de kömür üretiminin %17 azalması ve Avrupa’da ise kömür üretiminin düşüş trendini sürdürmesi bekleniyor.

Ticaret: İki önemli ithalat bölgesi olan Avrupa ve Kuzeydoğu Asya’daki (Japonya, Kore ve Çin Taipei) yaklaşık 50 Mt’luk düşüş, 2023 yılında Hindistan, Güneydoğu Asya ve Çin’deki artışla dengeleniyor. Çin’in ithalatı, önceki rekoru 140 Mt veya %40 oranında aşarak 480 Mt ile benzeri görülmemiş seviyelere ulaşıyor. Küresel uluslararası kömür ticaret hacmi, ilk kez 1,5 milyar tonu aşarak 2019’un en yüksek seviyesine, deniz yoluyla yapılan kömür ticareti de 1,38 milyar ton ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşıyor.

2024 yılı dâhilinde Avrupa ve Kuzeydoğu Asya’daki zayıf kömür talebinin, kömür ithalatının azalmasına neden olacağı belirtiliyor. Japonya, Kore, Almanya ve AB’deki diğer ülkelerde kömür ithalatının, özellikle de termal kömürün azalması bekleniyor. Analizler, 2024’teki ticaret hacimlerinin 2023 hacimlerini marjinal olarak aşacağını ve yeni bir rekora ulaşacağını gösteriyor.

• 2023 yılında karbon fiyatlandırma gelirleri ilk kez 100 milyar doları aştı.
• Linyit gazlaştırarak hidrojen üretmek, eşdeğer miktarda enerji üretmek için linyiti doğrudan yakmaktan %70 daha fazla emisyon yoğunluğuna yol açıyor.
• G20 ülkeleri, servet vergisini tartışıyor.
• AB karbon fiyatlarının artması bekleniyor.
• Metan emisyonlarında hızlı artış