SEFiA Çelik Gündemi #6

Çelik Gündeminde Öne Çıkan Gelişmeler

Küresel ham çelik üretimi, Ocak 2024’te geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla %1,6 düşüşle 148,1 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.

• İlk üç ülke: Ocak 2024 döneminde Çin 77,2 milyon ton (yıllık %6,9 azalış), Hindistan ise 12,5 milyon ton (yıllık %7,3 artış) ile küresel ham çelik üretiminde ilk iki sırayı aldı. Üçüncü sıradaki Japonya’nın üretimi ise yıllık %0,6 artışla 7,3 milyon ton oldu.

Türkiye’de ham çelik üretimi, Aralık 2023’te bir önceki yılın aynı dönemine göre %21,2 artışla 3,2 milyon ton oldu. Yılın tamamında ise üretim %4 azalışla 33,7 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.

• Dış ticaret: Aralık 2023’te çelik ürünleri ihracatı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %8 azalışla 789,9 milyon dolar; ithalat ise %21,6 azalışla 895,3 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. 2023 yılında ihracat, yıllık bazda, %40,7 azalışla 8,3 milyar dolar; ithalat ise %6,1 azalışla 14,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2022 yılında %89,6 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2023 yılının aynı döneminde %56,6 seviyesine geriledi. Öte yandan, AB’nin toplam çelik ithalatı 2023 yılının ilk 11 ayında %11 gerilerken; söz konusu dönemde Türkiye’den yapılan nihai mamul ithalatı %51 oranında azaldı.
• Değerlendirme: 2023 yılında dünya çelik üretimi, 1,8 milyar ton seviyesinde sabit kaldı. Türkiye’nin ham çelik üretimi ise, 2023 yılının ikinci yarısında, 2022 yılının aynı döneminde düşük üretim miktarlarının sebep olduğu baz etkisi ile %10,4 büyüyerek 16,1 milyon tondan 17,8 milyon tona yükseldi. Özellikle yılın ikinci yarısındaki toparlanma ile Türkiye, Aralık ayında dünyanın en büyük 10 çelik üreticisi arasında üretimi en fazla artış gösteren ülke oldu. Ancak, yılın ilk yarısında, üretimde yaşanan %16,3’lük gerileme nedeniyle, yılın tamamında ham çelik üretimi %4,0 azalışla, 2022 yılındaki 35,1 milyon ton seviyesinden 33,7 milyon ton seviyesine geriledi. Dış ticaret tarafında ise. 2021 yılı esas alındığında, ihracattaki düşüş %47,0, ithalattaki artış %15,5 olarak gerçekleşti.

31 Ekim 2023 tarihinde Çin, Hindistan, Japonya ve Rusya menşeli “sıcak haddelenmiş yassı çelik” ithalatına yönelik damping soruşturması başlatılmasının ardından, 31 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete bildirimi ile filmaşin ithalatında geçici koruma önlemi uygulanmasına dair karar açıklandı. Bu adım, çelik ürünleri ithalatının azaltılması ve yerli üretimin teşvik edilmesi açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. 

• Beklentiler: 2024 yılında iç talepteki artış eğiliminin devam edeceği, böylece tüketimin, yılın ikinci yarısında devreye giren yatırımları destekleyeceği ve devam eden yatırımların tamamlanmasına katkı sağlayacağı değerlendiriliyor. Böylece, 2024 yılında, mevcut kapasiteler ile birlikte, 2021 yılında ulaşılan 40,4 milyon tonluk üretim seviyesine ulaşılması, jeopolitik gerilimlerin ve dünya ticaretini etkileyen faktörlerin etkisinin azalması ile birlikte, ihracat pazarlarında Türkiye’nin etkinliğinin artırılması ve 2022 yılındaki 15,2 milyon tonluk ihracat seviyesinin geride bırakılması hedefleniyor.

Avrupa Komisyonu, belirli çelik ürünlerinin ithalatında hâlihazırda uygulanmakta olan korunma önleminin 30 Haziran 2024 tarihinden sonraya uzatılıp uzatılmayacağını değerlendirmek üzere soruşturma başlattı.

• Arka plan: Komisyon, Temmuz 2018’de belirli çelik ürünlerinin ithalatına yönelik geçici bir korunma önlemi getirmişti. Söz konusu tedbir, 2019 yılı başından Haziran 2021 sonuna kadar teyit edilmiş ve daha sonra 30 Haziran 2024 tarihine kadar uzatılmıştı.

Avrupa Komisyonu, Almanya’da 24 hidrojen üretim projesini finanse etmek için 4,6 milyar euro fon sağlamayı kabul etti. Önerilen projeler ile Alman Ulusal Hidrojen Stratejisi’nin uygulanması ve AB’nin çevre, enerji ve ulaştırma stratejilerinin hedeflerine ulaşmasına katkı sunulması bekleniyor. 

• Perspektif: Hidrojen kullanımı, çelik endüstrisinin karbonsuzlaştırılması için kilit bir konu olmayı sürdürüyor. Avrupa genelinde hidrojen için mevcut fiyatlar 5 euro/kg seviyesinde seyrediyor. Ancak hidrojenin çelik üretiminde ticari olarak uygulanabilir hâle gelmesi için bu seviyenin altına düşülmesi gerekiyor.
• İtalya: Avrupa Komisyonu, Yeşil Mutabakat Sanayi Planı doğrultusunda, endüstriyel süreçlerde hidrojen kullanımına yönelik yatırımları desteklemek için 550 milyon avroluk İtalyan Devlet yardımı programını onayladı.
• IPCEI Hy2Infra: Avrupa Komisyonu, IPCEI Hy2Infra programı kapsamında yedi AB ülkesinde (Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Polonya, Portekiz ve Slovakya) hidrojen altyapısıyla ilgili projelere 6,9 milyar avro devlet yardımı sağlanmasını onayladı. Söz konusu kamu finansmanının 5,4 milyar avroluk özel yatırımın önünü açması bekleniyor.
• Moritanya ile ticaret: Ayrıca, Avrupa Komisyonu’nun Moritanya’ya yenilenebilir enerji kaynaklarını düşük emisyonlu çelik üretmek üzere Avrupa’ya ihraç etmesini önerdiği belirtiliyor. Doğru yatırım ve altyapı ile Moritanya’nın rüzgar ve güneşten 350 gigawatt’ın üstünde yenilenebilir enerji üretebileceği vurgulanıyor.

Avrupa Çelik Birliği (EUROFER), Avrupa Komisyonu’nun 2040 yılına kadar karbon salımını %90 azaltma yönünde açıkladığı taahhüdüne karşılık, çelik sektörüne yönelik yatırımların oldukça düşük kaldığını aktardı. Çelik sektörünün 2030 yılına kadar karbon salımında düşüş sağlayacak 60’tan fazla projeyi hayata geçirdiği vurgulanırken; AB’nin uygun fiyatlı enerji ve küresel piyasayı merkeze alan ve yatırım dostu bir çerçeve sunan somut bir çözüme ihtiyaç duyduğu ifade ediliyor.

• Sanayisizleşme tartışmaları: Yatırım koşullarının sağlanamaması durumunda AB iklim politikasının bölgenin ekonomik ve teknik fizibilitesi ile enerji, ticaret ve rekabet gibi diğer politikalarla olan etkileşimini zora sokacağı; bu durumun da sanayisizleşmeye yol açabileceği belirtiliyor. 

Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ZHyRON projesi, yeşil hidrojen kullanımına dayalı çelik üretimi yan ürünlerinin geri dönüşümü için yeni bir sürece öncülük etmek üzere hayata geçirildi. Proje, hidrojeni indirgeyici olarak kullanarak metalurjik atıklardan kullanılabilir demir ve çinkonun çıkarılması için yenilikçi iş modellerinin ve stratejilerinin teşvik edilmesini hedefliyor. 

• Nasıl? Geri kazanılan demir oksitlerin, elektrik ark fırınlarında tüketime uygun doğrudan indirgenmiş demire; çıkarılan çinkonun ise pillerden tarıma kadar birçok sektörde kullanılmak üzere çinko oksit konsantresine dönüştürülmesi öngörülüyor.

Almanya Federal Ekonomi ve İklim Eylemi Bakanlığı, ArcelorMittal’in Almanya’daki fabrikalarının teknolojik dönüşümünü 1,3 milyar avro tutarında sübvansiyonla destekleyeceğini açıkladı. Söz konusu mali taahhüt, henüz ön hazırlık niteliğinde ve hâlâ Avrupa Komisyonu’nun onayına tabi.

• Hedefler: Çelik üreticisi ArcelorMittal, Bremen ve Eisenhüttenstadt’taki iki oksijen rotalı fabrikasını DRI/EAF bazlı üretime dönüştürmeyi planlıyor. İki tesis için toplam dönüşüm maliyeti 2,5 milyar avro seviyesinde.

Almanya merkezli çelik üreticisi Thyssenkrupp, bir yüksek fırının yerini alacak olan yeni doğrudan indirgenmiş demir tesisini 2029 yılına kadar tamamen yeşil hidrojenle çalıştırmayı hedefliyor. Thyssenkrupp, tedarik için ihaleleri bu yıl sonuçlandıracak. Şirket çelik biriminin karbonsuzlaştırılması için 3 milyar avro yatırım yapacak ve buna Alman hükümetinin 2 milyar avroluk desteği de dâhil olacak.

• Perspektif: Thyssenkrupp çelik fabrikası, Almanya’nın tüm CO2 emisyonlarının %2,5’ini oluşturuyor.

Çekya merkezli çelik üreticisi Třinecké železárne (TŽ), 2024 yılında tesislerinin karbonsuzlaştırılması için 63,2 milyon dolar yatırım yapmayı planlıyor. Yatırım, 2030 yılına kadar yeni bir elektrik ark ocağının inşasıyla sonuçlanacak olan çelik üretimi dekarbonizasyon projesine başlangıç için önem arz ediyor. Söz konusu elektrik ark ocağı, mevcut yüksek fırın ve konvertör tipi kapasitelerin yarısının yerini alacak. Firma ayrıca 2023 yılında üretim süreçlerinin optimizasyonu ve dekarbonizasyonu için 45,2 milyon dolardan fazla yatırım yapmayı planlıyordu.

Hindistan Yeni ve Yenilenebilir Enerji Bakanlığı doğrudan indirgenmiş demir üretiminde hidrojen kullanımına, yüksek fırınlara hidrojen enjeksiyonuna ve fosil yakıtların kademeli olarak yeşil hidrojen ile değiştirilmesine yönelik pilot projelere dair yönergelerini açıkladı.

• Öte yandan: Hindistan hükümetinin, Avrupa Birliği’nin çelik, demir cevheri ve çimento ithalatına yönelik karbon vergisi önerisini, yeni bir ticaret engeli olarak ortaya çıkacağını söyleyerek bu ayın sonundaki Dünya Ticaret Örgütü (WTO) toplantısında protesto etmeyi planladığı belirtiliyor.

Japonya merkezli çelik üreticisi Nippon Steel, bir ay süren denemelerde, yüksek fırınlı çelik üretiminde hidrojen kullanarak karbon salımını %33 düşürmeyi başardı. Firma, “Super COURSE50” olarak adlandırılan teknolojisini diğer tesislerinde de kullanmayı düşünüyor ve 2050 yılına kadar karbon-nötr olmayı planlıyor. 

Güney Kore merkezli çelik üreticisi POSCO, Gwangyang’da bulunan sıvılaştırılmış doğal gaz terminalinde mavi hidrojen tesisi kurmak amacıyla Birleşik Arap Emirlikleri merkezli Abu Dhabi National Oil Company (ADNOC) ile iş birliği anlaşması imzaladı. Bu anlaşma, POSCO’nun yerel temiz hidrojen tedariki konusunda attığı ilk resmi adım ve firma 2035 yılına kadar 1,26 milyon tonluk temiz hidrojen tedarik sistemi kurmayı hedefliyor.

• Öte yandan: POSCO, Pohang’daki çelik tesisinde hidrojen kullanarak demir üreten ve yüksek fırın yerine kullanılmak üzere HyREX adını verdikleri teknolojiyi geliştirmek üzere kurdukları bir merkez açtığını da duyurdu. POSCO, ayrıca, 2050 yılına kadar hidrojen indirgeme teknolojisine geçiş yapmayı hedefliyor.