Dünya’da ve Türkiye’de Çelik Üretimi
Küresel ham çelik üretimi, Temmuz 2024’te geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla %4,7 düşüşle 152,8 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.
- İlk üç ülke: Temmuz 2024’te Çin 82,9 milyon ton (yıllık %9 azalış), Hindistan ise 12,3 milyon ton (yıllık %6,8 artış) üretimle küresel ham çelik üretiminde ilk iki sırayı aldı. Üçüncü sıradaki Japonya’nın üretimi ise yıllık %3,8 azalışla 7,1 milyon ton oldu.
Türkiye’de ham çelik üretimi, Temmuz 2024’te bir önceki yılın aynı dönemine göre %4 artışla 3,1 milyon ton oldu. Türkiye, böylece, küresel ham çelik üretiminde sekizinci sıradaki konumunu korudu.
- Dış ticaret: Temmuz 2024’te çelik ürünleri ihracatı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %35,7 artışla 903,2 milyon dolar; ithalat ise %29,6 azalışla 987,9 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Geçtiğimiz yılın ilk altı ayında 47,8 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2024 yılının ilk yedi ayında %75,8 seviyesine yükseldi.
- Değerlendirme: Ülkelere göre incelendiğinde Türkiye’nin ABD ve AB’ye yönelik ihracatındaki yüksek oranlı artış, son yıllarda bu ülkelere gerçekleştirilen ihracatın önemli ölçüde gerilemiş bulunması sebebiyle ortaya çıkan baz etkisinden kaynaklandı. Ayrıca Kızıldeniz’de yaşanan gerilimlerin, Uzak Doğudaki üreticilerin Avrupa pazarına ulaşmasını engellemesi nedeniyle açığa çıkan talebin, kısmen karşılanması da, AB’ye yönelik ihracatın artışına katkı sağladı. Türkiye’nin Uzakdoğu pazarına yönelik ihracatı 82 bin tondan 98,5 bin tona yükselse de 2021 yılında ulaşılan 1,2 milyon ton seviyesinin oldukça gerisinde kaldı.
Öte yandan, Türkiye, 2020 yılında Çin’den 396 bin ton çelik ürünleri ithalatı gerçekleştirilirken, bu rakam 2022 yılında 1,9 milyon tona, 2023 yılında ise 3,3 milyon tona yükseldi. Türkiye’nin de en kısa süre içerisinde Çin’den yapılmakta olan ithalatı sınırlayıcı tedbirlerin uygulamaya başlaması dış ticaret ve cari işlemler dengesi açığının azaltılması açısından önemli bir hamle olarak değerlendiriliyor.
Çelik Gündeminde Öne Çıkan Gelişmeler
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Solutions, Çin’de yerel çelik talebinin konut sektöründeki yavaşlama sebebiyle azalacağı yönündeki beklentilere bağlı olarak 2024 yılına ilişkin ortalama küresel çelik fiyatı tahminini 770 $/mt’dan 660$/mt’a indirdi.
- Üretim: Buna karşılık, çelik üretiminin %1,2 artacağı ve Hindistan’dan gelen güçlü talebin bu yıl çelik tüketimini destekleyeceği öngörülüyor.
Çin Ekoloji ve Çevre Bakanlığı, karbon yoğun sektörleri emisyon azaltmaya teşvik etmek için bu yılın sonuna kadar çelik, alüminyum ve çimento sektörlerini karbon ticaret piyasasına dâhil etmeyi planlıyor. Böylece, ülkedeki emisyon ticaret sisteminin, toplam emisyonların %60’ını kapsaması bekleniyor.
- Çin’in emisyon ticaret sistemi: Çin, 2024-2026 yılları arasındaki ilk aşamada süreci tanıtacak ve emisyona ilişkin verilerin yönetimini iyileştirecek. 2027 için planlanan ikinci aşamada ise şirketlere tahsis edilen karbon kotası azaltılacak.
Hindistan Mal ve Hizmet Vergisi Konseyi, metal hurdaya tersine vergilendirme sisteminin uygulanmasını önerdi. Mevcut sistemde satıcı, vergiyi alıcıdan tahsil ederken, önerilen sistemde alıcıya vergiyi doğrudan hükümete ödeme yükümlülüğü getirilecek.
- Yeşil çelik için teşvik: Ülkede, Avrupa Birliği’nin çelik ve alüminyum ithalatına %35 oranında karbon vergisi getirme kararına bağlı olarak yeşil çelik talebini artırmaya yönelik teşviklerin sunulacağı bir politika üstünde çalışıldığı duyuruldu.
- Öte yandan: Hindistan’da 2025-2026 mali yılından itibaren otomobil üreticilerinin eski araçlardan belirli oranda çeliği geri dönüştürmesinin zorunlu hâle getirileceği ve yerel otomobil üreticilerinin ülke genelinde kendi oto hurda tesislerini kurduğu belirtiliyor.
Birleşik Krallık hükümeti, demir-çelik şirketi Tata Steel’in Port Talbot tesisini desteklemek üzere 500 milyon sterlinlik yeni ve geliştirilmiş bir anlaşmayı onayladı. Söz konusu fon, tesiste elektrik ark ocaklarının inşası için ayrılıyor.
- Çelik Stratejisi: Ayrıca, hükümetin 2025 baharında sektörle birlikte geliştirilen bir Çelik Stratejisi yayınlaması bekleniyor. Strateji, hükümetin Birleşik Krallık’ta sektörün kapasitesini ve potansiyelini nasıl artırabileceğini, mevcut boşlukları nasıl tespit edebileceğini, ülkede çeliğe yönelik gelecekteki talebi nasıl değerlendirebileceğini ve uygun yatırım kararlarının alınmasına nasıl yardımcı olabileceğini ele alıyor..
İsveç merkezli çelik üreticisi H2 Green Steel, adını “Stegra” olarak değiştirdi. Stegra, İsveççe ve “yükseltmek” anlamına geliyor.
- Stegra Boden tesisi: Firma, Boden kentinde yenilenebilir hidrojenle faaliyet gösteren bir doğrudan indirgeme tesisi, iki adet elektrik ark ocağı, soğuk haddeleme ve bitirme birimlerinden oluşacak büyük ölçekli bir yeşil çelik tesisi inşa ediyor. Yıllık 2,4 milyon ton yeşil çelik üretim kapasitesine sahip olacak tesisin 2026 yılında devreye alınması bekleniyor.
İsveç merkezli yeşil hidrojen ekosistemleri üreticisi H2 Energy Group AG ve Almanya merkezli iletim sistemi operatörü ONTRAS Gastransport GmbH, Avrupa’nın hidrojen girişimi kapsamında yeşil hidrojen ağı oluşturmaya yönelik teknik ve ticari gerekliliklerin belirlenmesi amacıyla iş birliği yapacaklarını duyurdu.
- Neden önemli? İş birliği kapsamında çelik ve enerji üretimi gibi emisyonların azaltılması zor olan sektörlerin karbonsuzlaşma çalışmalarının desteklenmesi hedefleniyor.
Raporlar ve değerlendirmeler
Hindistan Çelik Bakanlığı’nın yayımladığı yeni rapor, ülke genelinde çelik endüstrisinin mevcut tesisleri karbonsuzlaştırmak için yaklaşık 283 milyar dolar yatırım yapılması gerektiğini ortaya koyuyor. Planlar, 2021- 2022 döneminde %7,2 olan yenilenebilir enerji kaynaklarının çelik sektörüne entegrasyonunu 2029- 2023 dönemine kadar %43’e çıkarmaya odaklanıyor. Yeşil çelik üretimini artırmak üzere vergi düzenlemeleri getirilmesi değerlendiriliyor. Mevcut küçük çelik fabrikalarında mevcut en iyi teknolojilerin uygulanmasının maliyetinin 13 milyar doların üzerinde olacağı, tüm teknolojik geçişin (demirin doğrudan indirgenmesi, karbon yakalama ve kullanım teknolojileri) maliyetinin ise 150 milyar olacağı tahmin ediliyor.
Hindistan’daki çelik sektörünün yapısı diğer ülkelerden önemli ölçüde farklı. Gelişmiş ülkelerde toplam çelik üretiminde hurdanın payı daha yüksekken, ülkedeki çelik endüstrisi, uygun fiyatlı alternatiflerin bulunmaması nedeniyle çelik üretimi için kömür bazlı yüksek fırınları ve döner fırınları kullanmak zorunda kalmaktadır. Hindistan’da üretilen çeliğin emisyon yoğunluğu 2,54 Ton CO2/Ton Ham Çelik ile küresel ortalama olan 1,91’den önemli ölçüde yüksektir. Çelik endüstrisi ülkedeki toplam emisyonlarının %10-12’sini oluşturmaktadır.
Çelik Bakanlığı, çelik endüstrisinin karbonsuzlaştırılmasının ilgili yönlerini kapsayan 14 görev tanımlamıştır. Bu görevler üç temel alanda yoğunlaşmaktadır: Yeşil çelik için teşvik ve ekosistem geliştirme, karbonsuzlaştırmayı mümkün kılacak kaldıraçlar ve geçişi destekleyecek yollar.
UK Steel tarafından yayımlanan yeni rapor, Birleşik Krallık’taki çelik üreticilerinin, diğer Avrupalı rakiplerine kıyasla neden daha fazla elektrik ücreti ödediğini inceliyor. B. Krallık, Fransa ve Almanya’daki rakiplerine kıyasla %50’ye varan oranlarda daha fazla elektrik ücreti ödüyor. Yapılan analiz, 50 £/MWh’lik Alman ve 43 £/MWh’lik Fransız fiyatına kıyasla ülkedeki çelik üreticileriinin 66 £/MWh’lik bir ortalama elektrik fiyatıyla karşı karşıya olduğunu ortaya koyuyor. Bu durum endüstrinin rekabet gücü, karlılığı ve gelecekteki büyüme için yatırım yapma kabiliyeti üzerinde ağır bir yük oluşturuyor. Sektöre rekabetçi olmayan elektrik fiyatları nedeniyle daha da kötüleşen kâr marjları hakim oluyor. Yüksek elektrik fiyatları karlılığı azaltıyor ve sektörün uzun vadeli yatırım beklentilerini zayıflatıyor.Fiyat farkı daha önce daha yüksek politika ve şebeke ücretlerinden kaynaklanırken, eşitsizlik şu anda esas olarak daha yüksek toptan satış maliyetlerinden kaynaklanıyor.
Bu raporda tespit edilen elektrik fiyatlarındaki eşitsizlikler, Birleşik Krallık’taki çelik üreticilerine Almanya’dakilere kıyasla yılda yaklaşık 37 milyon sterlinlik bir ek maliyet getiriyor. 2016-2017 döneminden bu yana bu yana Birleşik Krallık çelik endüstrisi Fransız üreticilere kıyasla 807 milyon sterlin ve Alman üreticilere kıyasla 697 milyon sterlin ek maliyete katlanıyor.
Hükümetin, çelik sektörünü desteklemek için ilk adım olarak endüstriyel elektrik fiyatlarını ele alması öneriliyor. Bu kapsamda getirilen üç öneri var: (i) Fransız/Alman destek seviyeleriyle eşleşecek şekilde, şebeke ücretlerinin %90’ı için endüstriye tazminat ödenmesi. (ii) Toptan satış piyasası reformları ve indirimli yerel fiyatlandırma modellerinin uygulanması. (iii) Ülkeler arasındaki endüstriyel enerji fiyat farklılıklarının takip edilmesi.
Etkinlikler
The17th Arab Steel Summit and International Iron and Steel Exhibition
| 14-15 Ekim 2024, (Doha, Katar)
Flat Steel 2024
| 17 Ekim 2024 (İstanbul, Türkiye)
9th European Coke and Ironmaking Congress
| 16-18 Ekim 2024, (Verona, İtalya)
EuroBLECH 22024: 7th International Sheet Metal Working Technology Exhibition
| 22-25 Ekim 2024 (Hanover, Almanya)
ESTEP annual event 2024
| 30-31 Ekim 2024 (Linz, Avusturya)
