SEFiA Çelik Gündemi #4

Çelik Gündeminde Öne Çıkan Gelişmeler

Küresel ham çelik üretimi, Kasım 2023’te geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla %3,3 artışla 145,5 milyon ton; yılın ilk 10 ayında ise %0,5 artışla 1 milyar 715 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.

• İlk üç ülke: Ocak-Kasım 2023 döneminde Çin 952 milyon ton (yıllık %1,5 artış), Hindistan ise 128,2 milyon ton (yıllık %12,1 artış) ile küresel ham çelik üretiminde ilk iki sırayı aldı. Üçüncü sıradaki Japonya’nın üretimi ise yıllık %2,8 azalışla 80 milyon ton oldu.

Türkiye’de ham çelik üretimi, Ekim 2023’te bir önceki yılın aynı dönemine göre %4,1 artışla 3 milyon ton oldu. Yılın ilk on ayında üretim %8,8 azalışla 27,5 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.

• Dış ticaret: Ekim 2023’te çelik ürünleri ihracatı yıllık %8,2 azalışla 780,2 milyon dolar; ithalat ise %5,2 azalışla 1 milyar dolar oldu. Yılın ilk on ayında ihracat, %44,7 azalışla 6,7 milyar dolar, ithalat ise %5,2 azalışla 12,7 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Böylece 2022 yılının ilk on ayı %92,7 olan ithalatın ihracatı karşılama oranı, bu yılın aynı döneminde %54’e geriledi.

• Değerlendirme: Türkiye’nin ham çelik üretimi, 2023 yılının ikinci yarısından itibaren yeni kapasitelerin devreye girmesine bağlı olarak, yılın üçüncü çeyreğinde artış eğilimine girmiştir. Fakat üretim, en yüksek artışların yaşandığı aylarda dahi, son üç yıldaki ortalamanın altında kalmıştır. 2021 yılı ile kıyaslandığında ihracattaki düşüş %50’yi aşmaktadır. Ülkelerin korumacılık önlemleri, Avrupa Birliği’nin uyguladığı kotalar, ABD vergileri, Kuzey Afrika’dan Mısır, Cezayir gibi ülkelerin net ihracatçı konumuna gelmesi ile navlun ve konteyner fiyatlarının gerilemesinin Türkiye’nin ihracatının düşmesine neden olduğu ve ithalattaki artışın sektörü tahrip ettiği değerlendirilmektedir.

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar Konferansı’nda (COP 28) standart belirleyici kuruluşlar, uluslararası örgütler, çelik üreticileri ve endüstri dernekleri tarafından çelik sektöründe sera gazı emisyonlarının ölçülme şeklini uyumlu hale getirmeyi amaçlayan Çelik Standartları İlkeleri (The Steel Standards Principles) kabul edildi. Yıllık küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık %8’inden sorumlu olan demir çelik sektöründe emisyonların en az %90 oranında azaltılması gerektiği kabul edildi. 35’ten fazla çelik üreticisi, endüstri birliği, standart belirleyici kuruluş, uluslararası örgüt ve girişim Çelik Standartları İlkeleri’ni onayladı.

• Öte yandan: İlkeler, sıfıra yakın emisyona geçişi hızlandırmak amacıyla demir-çelik sektöründe sera gazı emisyonlarının ölçülmesine ilişkin ortak metodolojiler oluşturulması çağrısında bulunuyor. Böylece farklı ve uyumsuz ölçüm standartlarından kaynaklanan ticari anlaşmazlıkların hafifletilmesi ile yenilikçi sıfıra yakın emisyon teknolojileri ve ürünlerine yatırımın teşvik edilmesi hedefleniyor.

Resmi Gazete’de yayınlanan açıklamaya göre, Türkiye, Çin ve Tayvan’dan ithal edilen  “demir veya çelikten diğer ince ve kalın borular ve içi boş profiller” başlığı altında bulunan bazı paslanmaz çelik ürünlere uygulanan anti damping vergisine yönelik dönem sonu incelemesi başlattı. Mevcut damping vergileri 31 Aralık tarihinde sona erecek.

• Neden? İnceleme, yerel üretici Marcegaglia TR Paslanmaz Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin önlemin sona ermesinin dampingin devamına ya da tekrarına yol açabileceği gerekçesiyle yapılan başvurusu üzerine başlatıldı. 
• Önlemler: Söz konusu ürünlere yönelik 2013 yılında getirilen ve 2018 yılında revize edilen nihai anti damping önlemleri, şirkete bağlı olarak Çin için CIF bedelin %13,82 – 25,27’si ve Tayvan için CIF bedelin %7,98 – 11,50’si arasında değişiyor.

Türkiye’de hurda kotasyonları Ekim 2023’ten bu yana artış gösteriyor. Aralık ayının ilk haftasında hurda fiyatları bir önceki haftaya kıyasla %3,1 artış (ton başına 13 dolar artış) gösterdi ve ton başına 428 dolara yükseldi. Arz seviyesi ton başına 400 doları aşarak Mayıs 2023’ten bu yana bölgedeki en yüksek seviyeye ulaştı.

• Neden? Hurda fiyatlarındaki artışın, yüksek navlun ve liman ücretleri, avronun dolar karşısında güçlenmesi ve Türkiye’nin başlıca hurda tedarikçileri olan ABD ve AB’deki yerel hammadde fiyatlarında öngörülen artış gibi çok sayıda faktörden kaynaklandığı belirtiliyor. 
• Beklentiler: Sınırlı arz, yaklaşan kış tatili, hızla yükselen navlun oranları ve çelik üreticilerinin ihtiyaçları nedeniyle hurda fiyatlarının yakın gelecekte düşmesi beklenmiyor.
• Öte yandan: Uluslararası derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, 2023-2026 yılları için demir cevheri ve koklaşabilir kömür fiyat tahminini yükseltti. Bir önceki tahminde ton başına 110 dolar olan demir cevheri fiyat tahmini, 118 dolara yükseltildi. 

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), ABD’nin Türkiye’nin –çelik ve alüminyum ithalatına ilişkin 232. Madde tedbirlerine karşılık– Haziran 2018’de getirdiği bazı ek vergilere ilişkin şikayeti karşısında, Türkiye’nin haksız olduğu kararına vardı. 

• Ne olmuştu? Trump yönetiminin 232. Madde kapsamında çelik ithalatına %25, alüminyum ithalatına ise %10 vergi getirmesinin ardından Türkiye de fındıktan otomobil parçasına kadar geniş bir ürün yelpazesinde ek ithalat vergisi getirmişti.

Dünyanın en büyük dördüncü çelik üreticisi, Japon menşeli Nippon Steel Corp, ABD merkezli U.S. Steel Corp’u 14.9 milyar dolara satın almayı teklif etti.

• Ulusal güvenlik tartışması: Bu gelişme ABD tarafında bir ulusal güvenlik meselesi olarak değerlendiriliyor. Yabancı Yatırım Komitesi (CFIUS), antitröst yetkililerinin de dâhil olabileceği anlaşma hakkında ayrıntılı bir soruşturma yürütmekle görevlendirdi. Ayrıca, satın almanın gerçekleşmesi için CFIUS’nin onayı gerekiyor. 
• Bir adım geriden: ABD merkezli bir başka çelik üreticisi olan Cleveland-Cliffs, bu yılın başlarında U.S. Steel’i hisse başına 35 dolardan satın almayı teklif etmiş ve bu teklif U.S. Steel tarafından reddedilmişti. Nippon Steel ise hisse başına 55 dolar ödemeyi öneriyor.

• Öte yandan: Satın almanın gerçekleşmesi durumunda şirketin küresel çelik üretiminde üçüncü sıraya yükselmesi bekleniyor.

Avrupa Komisyonu, çelik endüstrisi emisyonlarını hidrojen kullanarak azaltmak üzere Almanya’ya 2.85 milyar dolar tutarında devlet yardımı gerçekleştirmeyi onayladı. Söz konusu hibe, Almanya’nın Saarland eyaletindeki faaliyet gösteren Stahl-Holding-Saar’ın (SHS) tesislerinde bir doğrudan indirgeme tesisi ve iki yeni elektrik ark ocağının inşası için harcanacak. 

• Hedefler: Yeni tesislerin 2026 yılında faaliyete geçmesi ve yılda yaklaşık üç milyon ton ham çelik üretmesi planlanıyor. Bu miktar şu anda yüksek fırınlardan üretilen miktara eşit.
• Bir adım geriden: Almanya, geçtiğimiz temmuz ayında, ulusal hidrojen stratejisini güncelleyerek 2030 yılına kadar yerli elektrolizör kapasitesi hedefini 5GW’dan 10GW’a çıkardı. Fakat yine de ülkenin toplam hidrojen ihtiyacının %70’ine kadarını ithal etmesi bekleniyor.

• Çelik üretimi: 2023 yılında Almanya’nın ham çelik üretiminde bir önceki yıla göre %4’lük bir düşüşle 35,5 milyon tonluk bir azalma olacağı bekleniyor. Bu durum, yüksek elektrik fiyatları ve durgun ekonomik görünüm ile açıklanıyor.

• Yüksek elektrik fiyatları: Ember’in verilerine göre belirli Avrupa ülkelerinde elektrik fiyatları şu şekilde: İtalya – €121.8/MWh, Fransa – €89.02/MWh, Almanya – €91.2/MWh, İspanya – €63.6/MWh, Polonya – €98.4/MWh, İsveç – €68.2/MWh.

Avrupa Çelik Birliği (EUROFER) tarafından yapılan açıklamayla Rusya menşeli yarı mamul çelik ürünlerinin ithalat koşullarının uzatılması için bazı üye ülkelerden gelen ilave taleplerinin reddedileceğini duyurdu. Yapılan açıklamada, Rusya menşeli yarı mamullere karşı çelik yaptırımlarının uygulanmamasının AB’nin iç çelik piyasasında haksız rekabete ve eşit olmayan bir oyun alanına yol açtığına dikkat çekiliyor.

• Muafiyet talebi: Çek Cumhuriyeti’nin Rusya’dan ithalatın devam etmesi için lobi yaptığı, Belçika ve İtalya’nın muafiyet talebinde bulunduğu belirtiliyor.
• Önemli tarihler: AB ülkelerinin belirlenen kotalar dâhilinde Rusya’dan plaka ithal edebilecekleri geçiş dönemi 30 Eylül 2024’te sona erecek ve Rus yarı mamul ürünlerinin ithalatına yönelik tam yasak 1 Ekim’de yürürlüğe girecek.
• İthalat yasağı: Avrupa Birliği Konseyi, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile bağlantılı olarak, 12. Ekonomik ve Bireysel Yaptırım Paketi’ni kabul etti. Paket dâhilinde özellikle aynalı pik demir, doğrudan indirgenmiş demir, bakır ve alüminyum tel, folyo ve alüminyum borular da dâhil olmak üzere yıllık toplam 2.2 milyar avro değerinde ithalatının yasaklanmasına karar veriliyor.

Çelik üreticisi SSAB, madencilik şirketi LKAB ve enerji şirketi Vattenfall’ın ortak girişimi olan proje İsveç merkezli proje Hybrit, İsveç Enerji Ajansı’ndan, sünger demir üretimine yönelik bir demonstrasyon tesisi kurmak üzere, 302 milyon dolar hibe aldı. 

• Arka plan: Proje kapsamında demir cevheri peletlerinin hidrojen kullanılarak sünger demire indirgenmesi test ediliyor. Fakat teknolojinin başarısı kanıtlanmış olsa da hâlâ büyük ölçekte kullanılamamaktadır. Kurulacak demonstrasyon tesisinin yılda 1,3 milyon tondan fazla sünger demir üretmesi bekleniyor.

Hindistan hükümetinin yerli üretimi artırmak ve değer zincirindeki büyük yatırımları çekmek için finansal teşvik sağlayan Üretim Bağlantılı Teşvik (PLI) programı 2.0 özelinde 2024 yılında çelik sektörünün de aktif biçimde değerlendirileceği belirtiliyor. 

• Nasıl? Bu süreçte karbon emisyonlarını azaltmanın yolları aranırken yapay zeka ve yeni çağ teknolojilerinin kullanımı teşvik edilecek. Hükümet hammadde tedarikini sağlayacak ve hurda kullanımını destekleyecek. 
• Çelik üretim hedefi: Hindistan, 2030 yılına kadar yıllık 300 milyon ton çelik üretim kapasitesine ulaşmayı hedefliyor. Bugünkü mevcut kapasite 161 milyon ton civarında seyrediyor. Altyapı projeleri nedeniyle 2024 yılında çelik üretimi ve talebinde önemli bir büyüme öngörülüyor. Ocak-Kasım 2023 döneminde yıllık %18 artışla 5,87 milyon tona ulaşan ithalatı engellemek için hükümetin güçlü adımlar atması bekleniyor.