SEFiA Çelik Gündemi #3

Çelik Gündeminde Öne Çıkan Gelişmeler

Küresel ham çelik üretimi, Eylül 2023’te, bir önceki yılın aynı dönemine göre, %1,5 azaldı ve 149,3 milyon ton oldu. Yılın ilk dokuz ayındaki üretim ise %0,1 artışla 1 milyar 406 milyon tona yükseldi.

• İlk üç ülke: Ocak-Eylül 2023 döneminde Çin 795 milyon ton (yıllık %1,7 artış), Hindistan ise 104,1 milyon ton (yıllık %11,6 artış) ile küresel ham çelik üretiminde ilk ikisırayı aldı. Üçüncü sıradaki Japonya’nın üretimi ise yıllık %3,6 azalışla 65,4 milyon ton oldu.

Türkiye’de ham çelik üretimi Eylül 2023’te, bir önceki yılın aynı dönemine göre, %8,4 artışla 2,9 milyon ton oldu. Ocak-Eylül 2023 döneminde ise yıllık %5,2 oranında azalış ile 11,7 milyar ton ham çelik üretimi gerçekleştirdi. Böylece Türkiye, ham çelik üretiminde 63 ülke arasında 8. sıradaki konumunu korudu. 

• Dış ticaret: Ocak-Eylül 2023’te çelik ürünleri ihracatı yıllık bazda %47,4 azalışla 6,1 milyar dolar; ithalat ise %5,8 azalışla 1,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde, geçtiğimiz yıl %93,8 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %52,1’e geriledi.Türkiye’nin çelik dış ticaretindeki açığı 5,6 milyar dolara yükseldi.

• Çin ve AB: Çin, yılın ilk dokuz ayında, iç piyasasında yaşadığı talep daralması nedeniyle ihracat piyasalarına yöneldi ve Türkiye’ye %65 artışla 2,7 milyon ton çelik ürünleri ihracatı gerçekleştirdi. Türkiye’nin en çok ihracat gerçekleştirdiği pazar olan Avrupa Birliği’nin (AB) çelik talebinde yaşanan durgunluk, bölgeye olan ihracatın %44,7 oranında azalmasına sebep oldu. Türkiye’nin AB ile olan çelik dış ticaretindeki net ithalatçı konumumuz daha da güçlendi.

• Değerlendirme: Türkiye’nin 2022 yılının ilk dokuz aylık döneminde %65 olan kapasite kullanım oranı, 2023 yılının aynı döneminde %57 seviyesine geriledi. İthalatın %54’ünü oluşturan yassı ürün grubunda yeterli kapasite bulunmasına rağmen özellikle Uzak Doğu ülkelerinden dampingli fiyatlar ile gerçekleştirilen ithalattaki olağanüstü artışlar ve buna bağlı olarak dış ticaret açığındaki artış, kapasite kullanımındaki gerilemede belirleyici oldu.

İthalatta Haksız Rekabeti Değerlendirme Kurulu kararı ile Çin, Hindistan, Japonya ve Rusya menşeli “sıcak haddelenmiş yassı çelik” ithalatına yönelik, 1 Ocak 2020 ve 30 Haziran 2023 dönemini kapsayan, damping soruşturması açıldı. 

• Neden? Resmi bildirime göre, soruşturmanın kapsadığı dönemde Türkiye’nin bu dört ülkeden yaptığı ithalattaki artışın, birçok ekonomik gösterge bakımından bozulmaya yol açtığı ve yurt içi satışlarda birim kârlıkta düşüşe neden olduğu belirtiliyor.
• Değerlendirme: Bu gelişme, Türkiye Çelik Üreticileri Derneği tarafından, olağanüstü seviyelerde artan ithalatın sınırlandırılması ve çelik sektöründeki kapasite kullanım oranlarının tekrardan eski seviyelerine yükseltilmesi doğrultusunda olumlu bir adım olarak değerlendiriliyor.

Türkiye’nin Çin menşeli “sıcak haddelenmiş rulo halinde olmayan yassı çelik” (kalın levha) ürünü ithalatında değişen oranlarda dampinge karşı vergi uygulamasının süreceği bildirildi.

• Ayrıntılar: Bu ürünlerin ebatlarına göre değişen oranlarda; Jiangying Xingpeng Special Steel Works Co. Ltd. üretimi olanlarının ithalatına CIF bedelinin yüzde 16,89’u, diğerlerinden yapılacak ithalata ise yüzde 22,55’i oranında dampinge vergi uygulanmaya devam edilecek.

Avrupa Komisyonu tarafından, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) çelik ve alüminyum ürünlerinde uyguladığı ithalat tarifelerine son vermek üzere yıl sonuna kadar anlaşmaya varılmasının hedeflendiği duyuruldu.

• Bir adım geriden: Biden yönetimi, eski ABD Başkanı Donald Trump tarafından 2018 yılında AB çelik ve alüminyumuna uygulanan gümrük vergilerini Ekim 2023’ün sonuna kadar askıya almış ve daha fazla zamana ihtiyaç duyulması hâlinde bu kararı yıl sonuna kadar uzatabileceklerini söylemişti.
• Öte yandan: İki ülke, geçtiğimiz ekim ayındaki müzakerelerde Çin’deki çelik üretimindeki kapasite fazlalığını giderecek ve ve daha çevreci bir üretimi teşvik edecek tedbirler konusunda anlaşmaya varamamıştı.

Avrupa Komisyonu Brezilya, İran ve Rusya menşeli sıcak haddelenmiş rulo saclara (HRC) uygulanan anti-damping vergilerini beş yıl daha uzatmayı planlıyor. 

• Bir adım geriden: 2017’de uygulamaya konan vergilerin kaldırılması için Ekim 2022’de başlatılan Komisyon incelemesi sonrasında, önlemlerin kaldırılması durumunda dampingin yeniden ortaya çıkmasının muhtemel olduğu belirtilmişti.

Avrupa Çelik Birliği (The European Steel Association – EUROFER) CEO’su Axel Eggert, yaptığı açıklamada Avrupa çelik endüstrisinin 60’tan fazla dekarbonizasyon projesi üzerinde çalıştığını belirtiyor.

• AB’nin üretim ve işgücü kaybı: Eggert, bölgedeki enerji maliyetlerinin yüksekliğine ve zayıf rekabet gücüne dikkat çekerken son on yılda 26 milyon ton çelik üretim kapasitesinin ve işgücünün dörtte birinin kaybedildiğini ifade ediyor.

• EUROFER tahminleri: 2023 yılında AB’de çelik talebinin yıllık bazda %5,3 azalması bekleniyor.

Birleşik Krallık hükümeti, Port Talbot çelik fabrikasının geleceğini güvence altına almak üzere Hindistan merkezli Tata Steel için 500 milyon sterlinlik (620 milyon dolar) bir destek paketi üzerinde anlaşmaya vardı. Tata Steel’in elektrik ark ocaklarına, bu hibe de dâhil olmak üzere, 1,25 milyar sterlin yatırım yapması planlanıyor.

• Neden önemli? Port Talbot’ta sürdürülebilir çelik üretimine geçişin Galler’deki karbon emisyonlarını %22, tesisin emisyonlarını ise %85 azaltması bekleniyor.

• Öte yandan: Ayrıntıları henüz paylaşılmamış olmakla birlikte, Tata Steel’in Birleşik Krallık’ta finansman sağladıktan sonra, karbonsuzlaştırma planlarını uygulamak için Hollanda hükümetinden de mali yardım aradığı belirtiliyor. Firma, ayrıca, geçtiğimiz günlerde Hollanda’da IJmuiden’deki tesisinde 800 kişinin işine son verdiğini duyurmuştu.

Uzun çelik ürünleri işletmesi British Steel, 2025 yılında üretim süreçlerine elektrik ark ocağı teknolojisini dâhil etmek üzere 1,3 milyar sterlin değerinde yatırım yapacağını duyurdu. Şirket, konuyla ilgili olarak sendikalarla görüşmelere başlarken, dönüşüm döneminde çalışanlarını desteklemeyi de taahhüt ediyor.

• Neden önemli? Söz konusu plan ile karbon yoğunluğunda %75 azaltım görülebileceği belirtiliyor.

Finlandiya merkezli Outokumpu, paslanmaz çelik üretimini karbonsuzlaştırmak hedefiyle biyokütle bazlı hammadde ile doğrudan emisyonları azaltmak için İsveçli Envigas AB’nin bir hissesini satın aldı.

• Envigas AB: Çelik endüstrisinde sıfır emisyona geçişe yönelik ürünlere odaklanan firma, İskandinav ülkelerindeki ilk büyük ölçekli ve yüksek kaliteli biyokarbon üreticisi. 
• Öte yandan: İsveç merkezli kamyon üreticisi Scania da ağır hizmet araçlarında karbon emisyonu olmadan üretilen çelik kullanmaya 2030 yılından önce başlayacağını duyurdu.

Hindistan Ticaret Bakanı Piyush Goyal, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kapsamında, çelik ürünlerinde Hindistan merkezli üreticiler ve ihracatçılar için adil bir anlaşma yapmaya çalışacaklarını dile getirdi. Farklı ülkeleri bir araya gelerek SKDM’yi tartışmaya çağırdı. Ülkede ayrıca SKDM’den kaçınmak için yerel vergi seçenekleri de değerlendiriliyor.

• Bir adım geriden: Mayıs 2023’te SKDM konusunda Dünya Ticaret Örgütü’ne şikayette bulunma planını duyuran Hindistan, Ekim 2023’te beklenmedik bir biçimde net çelik ithalatçısı olmuştu.
• Öte yandan: Çin Demir ve Çelik Birliği (China Iron and Steel Association-CISA) tarafından yapılan açıklamada da SKDM’nin, AB’ye gönderilen çelik ürünlerinin maliyetini artırarak, Çin’in fiyat rekabeti gücünü zayıflatacağı vurgulanırken; AB’nin tüm taraflarla daha fazla iletişim kurması çağrısında bulunuldu. Uygulamanın Çin’in çelik ürünleri ihracatı maliyetlerini %4-6 oranında artırması bekleniyor.

Hindistan merkezli Essar Group, Suudi Arabistan’da yılda 4 milyon ton üretim yapacak düşük karbonlu bir çelik tesisi kurmak üzere yaklaşık 4 milyar dolarlık yatırım gerçekleştireceğini; bunun için nihai onayları beklediğini duyurdu. Önümüzdeki yıl içinde onayların tamamlanmasının ardından proje için üç yıllık bir zaman çizelgesi oluşturulduğu bildirildi. Firmanın Birleşik Krallık ve Hindistan’da benzer yatırım hedefleri bulunuyor.

• Öte yandan: Essar Capital Direktörü Prashant Ruia, düşük karbonlu enerji projelerinin hâlâ fosil yakıtların yerini alamayacağını, ancak daha fazla şirket yatırım yaptıkça üretim maliyetlerinin düşebileceğini söylüyor.

Latin Amerika Çelik Birliği’nin (The Latin American Steel Association – ALACERO) düzenlediği kongrede, uluslararası çelik ihracatının karbon korumalı bölgelerden uzaklaşacağı öngörülüyor. Latin Amerika’nın, damping davalarının %63’ünde hedef gösterilen Çin’den gelen yüksek ithalat riski ile karşı karşıya olduğu söyleniyor. 

• Bölgesel karbon piyasası: SKDM’ye karşılık, bölgesel bir karbon piyasasının kurulabileceği, elde edilen gelirin ise çelik üreticilerinin 2030 ve 2050 dekarbonizasyon hedeflerine ulaşmaları için kullanılabileceği ifade ediliyor.
• Haddelenmiş çelik üretimi: Latin Amerikalı üreticilerin haddelenmiş çelik üretiminin bu yıl %7,5 düşüşle yaklaşık 58 milyon milyon tona gerilemesi, bölgeden yapılan ihracatın da 2022 yılına kıyasla 2,6 milyon milyon ton azalışla 7,9 milyon milyon tona düşmesi bekleniyor.