Çelik Gündeminde Öne Çıkan Gelişmeler
Dünya Çelik Derneği verilerine göre Temmuz 2023’te küresel çelik üretimi 158,5 milyon tona ulaştı. Yılın ilk yedi ayında üretim, bir önceki yılın aynı dönemine göre %0,1 azalışla, 1,1 milyar ton seviyesinde gerçekleşti.
- İlk üç ülke: Küresel çelik üretiminde ilk üç sırayı Çin (626,5 milyon ton), Hindistan (79,9 milyon ton) ve Japonya (51,2 milyon ton) paylaştı. Çin ve Hindistan’da ham çelik üretimi yılın ilk yedi ayında sırasıyla %2,5 ve %9 artış gösterirken, Japonya’da %3,9 oranında azalış görüldü.
- Türkiye: Türkiye 18,8 milyon ton çelik üretimi ile 2023 Ocak-Temmuz döneminde küresel ham çelik üretiminde Almanya’nın ardından 8. sıraya yükseldi.
Global Energy Monitor’un yeni raporuna göre, çelik endüstrisindeki temiz üretim yöntemlerine geçişte, 2050 yılına kadar 347 metrik ton kömür bazlı kapasitenin emekliye ayrılması veya iptal edilmesi, 610 metrik ton elektrikli ark ocağı kapasitesinin de mevcut filoya eklenmesi gerekiyor. Bu kapsamda, sektörde şu anda 554 milyar dolarlık varlığın âtıl kalma riski bulunuyor.
- Öte yandan: Dünya genelinde hâlihazırda geliştirilmekte olan 731 milyon ton çelik üretim kapasitesi bulunuyor. Bunun %52’si kömür bazlı, %39’u elektrikli ark ocağına –geri dönüştürülmüş çelik ve elektrik kullanım yöntemine– dayalı kapasiteden oluşuyor. 2021 yılında 350 milyon ton seviyesindeki kömür bazlı çelik üretim kapasitesi, 2022’de %8 artışla 380 milyon tona yükseliyor.
- Değerlendirme: Yapılan değerlendirmelerde kömür bazlı çelik üretiminden uzaklaşma sürecinin devam ettiği fakat bunun çok yavaş gerçekleştiği belirtiliyor. Âtıllaşma riski sonucunda kömüre dayalı üretim yapan üreticilerin gelecekte milyarlarca dolarlık zarar etme riski ile karşı karşıya olduğu vurgulanıyor.
Türkiye
Türkiye Çelik Üreticileri Derneği’nin paylaştığı verilere göre, Temmuz 2023’te Türkiye’nin ham çelik üretimi geçen yılın aynı dönemine göre %7,7 oranında artış gösterdi ve 2,9 milyon ton oldu.
- 14 ay sonra ilk artış: Açıklanan bu rakam, çelik üretiminde 14 ay sonra ilk artışı işaret ediyor. Fakat yılın ilk yedi ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre, %13,3 azalış ile 18,8 milyon ton üretim gerçekleştirildi.
- Dış ticaret: Ocak-Temmuz döneminde ithalat, bir önceki yılın aynı dönemine göre, %4,7 azalışla 9,5 milyar dolar (11 milyar ton) seviyesinde gerçekleşti. Geçtiğimiz yıl aynı dönemde %93,4 olan ithalatın ihracatı karşılama oranı, bu yıl %48’e geriledi.
- Değerlendirme: Temmuz 2023’te üretimdeki artışı, inşaat sektöründeki hareketlenme destekledi. Fakat yıl genelinde çelik üretimi ve ihracattaki düşüşün sürmesi, sektöre dair endişeleri artırıyor. Özellikle yıl genelinde filmaşi ithalatındaki %82,9’luk ve Çin’den yapılan çelik ürünleri ithalatındaki %84’lük artışa dikkat çekiliyor.
- Bir adım geriden: Türkiye, 2021 yılında 40 milyon ton çelik üretimi ile tarihi en yüksek seviyesine ulaşmıştı. 2022 yılında ise üretim –AB ve ABD’de resesyon beklentileri sonucu talebin düşmesi ve artan enerji maliyetlerinin baskısıyla– %13 oranında düşüş ile 35,1 milyon ton seviyesine geriledi. Türkiye, 2020 ve 2021 yıllarında dünyanın en büyük yedinci, Avrupa’nın ise en büyük sekizinci çelik üreticisiydi.
Borçelik’in Gemlik tesisi, Türkiye’de Responsible Steel Uluslararası Standardı sertifikasına sahip ilk tesis oldu.
- Bir adım geriden: Borçelik, 2020 yılında –küresel çelik üretim kapasitesinin yaklaşık %15’ini kapsayan– Responsible Steel üyesi olarak dünyanın önde gelen birçok çelik üreticisi arasına katılmıştı.
ABD ve Avrupa
ABD ve Avrupa Birliği, Çin ve diğer ülkelerden gelen fazla çelik üretimini hedefleyen yeni tarifeler getirecek ve Trump dönemi ticaret anlaşmazlığını geride bırakacak bir anlaşma üzerinde çalışıyor. Görüşmeler, Biden ve AB yönetimlerinin 2021’den bu yana müzakere ettiği “Sürdürülebilir Çelik ve Alüminyuma İlişkin Küresel Düzenleme” kapsamında gerçekleştiriliyor.
- Ayrıntılar: Vergilerin öncelikle Çin’den piyasa dışı uygulamalardan yararlanan ithalatlara odaklanacağı belirtiliyor. Tedbirlerin kapsamı ve tarifelerin düzeyi tartışılıyor.
Avrupa metal endüstrisi, Avrupa Komisyonu ile işbirliği içinde kendi AB Geçiş Yolunu oluşturma sürecini başlattı. Plan ile metal sektörünün sürdürülebilirliğini ve dayanıklılığını sağlayarak, AB ikiz geçişinin genel hedefleriyle uyumlu hâle getirilmesi hedefleniyor.
İsveç merkezli start-up H2 Green Steel, dünyanın ilk ve en büyük ölçekli yeşil çelik tesisini ve Avrupa’nın ilk giga ölçekli elektrolizörünü kurmak üzere 1,5 milyar euro fon aldı. 2022 yılı yazında inşaatına başlanan tesisin 2025 yılında faaliyete geçmesi bekleniyor.
- Neden önemli? Tesisin geleneksel yüksek fırın teknolojisiyle üretilen çeliğe kıyasla %95’e kadar daha az CO2 emisyonuna sahip çelik üretmesi hedefleniyor.
- Hidrojen: Üretim sürecinde, kullanılan kömürün yerini hidrojenin alacağı belirtiliyor. Hidrojenin ise Avrupa’nın en büyük elektrolizörü tarafından yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektrik kullanılarak elde edileceği ifade ediliyor.
- Öte yandan: Firmanın ayrıca Brezilya merkezli metal ve madencilik şirketi Vale ile düşük karbonlu çelik değer zinciri ürünleri sağlamayı hedeflediği ve bu doğrultuda, Brezilya ve Kuzey Amerika’da yeşil sanayi merkezleri kurmak üzere bir anlaşma imzaladığı belirtiliyor.
- Bir adım geriden: Almanya merkezli otomobil üreticisi Mercedes-Benz, 2021 yılında H2 Green Steel’den ortaklık payı satın alarak stratejik bir işbirliği başlatmıştı. Firma ayrıca geçtiğimiz haziran ayında H2 Green Steel ile Avrupa ve Kuzey Amerika’daki montaj tesislerinde kullanılmak üzere 50 bin ton düşük karbon salımına sahip çelik temin etmek üzere anlaşmıştı.
Orta Doğu ve Asya
Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu (PIF), Saudi Iron and Steel Co’nun %100’ünü satın alıyor. İşlem değerinin 3,33 milyar dolar olduğu ve bu hamlenin ülkedeki çelik üretimini geliştirirken aynı zamanda krallık genelinde endüstriyel kalkınmayı artırmaya yönelik genel çabalarla uyumlu olduğu ifade ediliyor.
Hindistan merkezli ArcelorMittal Nippon Steel (AMNS), Paradip adındaki yıllık 7 milyon ton kapasiteli çelik üretim projesinin inşaatına Ocak 2024’te başlayacak. Hükümetin söz konusu çelik fabrikası projesi için şirkete 1.485 dönümlük arazi verdiği ve yapılan yatırımın 38.000 milyar Rupi olacağı belirtiliyor.
Çin Hükümeti, Ağustos ayının sonunda “Demir Çelik Sektöründe İstikrarlı Büyüme İçin Çalışma Planı”nı duyurdu. Plana göre, 2023 hedeflerine ulaşılması için ekim ayında üretimde 40 milyon tona kadar tasarrufa gidilmesi bekleniyor.
- Ayrıca: Elektrikli ark ocağına dayalı kapasitenin genişlemesine vurgu yapılıyor. Üretimde hurda çeliğin payının artırılması hedefleniyor.
Japonya merkezli çelik üreticisi JFE Holdings, karbon emisyonlarını azaltmak üzere 1,4 milyar dolarlık fon ayırmayı planlıyor.
- Halka arz: Japonya’nın en büyük ikinci çelik üreticisi olan JFE, tedavüldeki hisselerinin yaklaşık %10’unu halka arz ederek gelir elde etmeyi hedefliyor. Firma, kurulduğu 2002 yılından bu yana ilk kez gerçekleştireceği halka arz ile elde edilen gelirin, silisli sac üretim kapasitesini artırmak ve Hindistan merkezli JSW Steel ile olan ortak girişimi desteklemek yönünde kullanılacağı bildiriliyor.
Güney Kore merkezli çelik üreticisi Posco, 2023 Kore Çevre ve Enerji Ticaret Fuarı’nda, elektrik ark ocaklarını beslemek için doğrudan indirgenmiş demir (DRI) üretmek amacıyla HyREX teknolojisi aracılığıyla yeşil hidrojen kullanacağını duyurdu.
- Ne demek? HyREX (Hidrojen İndirgeme), Posco’nun FINEX akışkan indirgeme teknolojisine dayanan, toz demir cevheri ve hidrojen kullanarak erimiş metal üreten bir çelik üretim yöntemi.
- Hedefler: Posco, 2026 yılına kadar 300.000 ton/yıl kapasiteli hidrojen indirgemeli çelik üretim tesisi tamamlamayı ve 2030 yılına kadar 1 milyon ton/yıl kapasiteli bir ticari üretim tesisini faaliyete geçirmeyi hedeflediğini belirtti.
Raporlar ve değerlendirmeler
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) ve BM İklim Değişikliği Üst Düzey Şampiyonları tarafından hazırlanan “The Breakthrough Agenda Report 2023”ün ikincisi yayımlandı: Toplam küresel emisyonların yaklaşık %5’inden sorumlu olan çelik sektörünün, 2030 yılına kadar emisyon salımını %25 oranında azaltması gerekiyor. Mevcut durumda, 114 milyon tonluk geleneksel, yüksek emisyonlu çelik tesislerinin inşa edilmekte veya planlama aşamasında olduğunu bildiren rapor, 2025’e kadar yaklaşık 90 milyon ton yeni yüksek emisyonlu yüksek fırınların ekleneceğini vurguluyor.
Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA-International Renewable Energy Agency) 25-28 Eylül tarihleri arasında gerçekleşecek “İnovasyon Haftası 2023” başlıklı etkinliğinde demir ve çelik sektörlerinin karbonsuzlaştırılması, değerlendirilecek. Bu konudaki somut çözüm önerilerinin ele alınacağı panel öncesinde, yeşil çelik çözümlerinin fırsatları ve zorlukları değerlendiriliyor: Çelik üretiminde yeşil hidrojen kullanımı üzerine –farklı gelişim aşamalarında– hâlihazırda 40’tan fazla proje bulunuyor. Bunların hayata geçmesi durumunda 2030 yılına kadar yılda 60 milyon tonun üzerinde yeşil çelik üretilebilir. Küresel üretimin küçük bir kısmını karşılasa da bu tür projelerin kapsamı hızla büyüyor.
Deloitte’un 5’te 5 konseptinde metal endüstrisinde dekarbonizasyon özelindeki işbirlikleri ele alınıyor: Beş soruda sektördeki firmaların söz konusu işbirliklerini nasıl geliştireceğine, iyi örneklere ve sektörün geleceğine değiniliyor.Tedarikçi ve üreticilerin, karbon gidermeye yönelik girişimlerini hayata geçirmek ve dönüştürülebilirlik tasarımı yapmak üzere ortaklık kurdukları belirtiliyor. Fon arayışlarının yanı sıra maliyet veya kâr paylaşımına izin verecek şekilde geliştirilen iş modelleri üzerinde duruluyor.
Allianz Trade’in Metal Sektörü Risk Raporu’nda, metal sektörü hem küresel hem de ulusal düzeyde analiz ediliyor: Raporda, iklim krizinin metal sektöründe önemli bir belirleyici olduğu ifade ediliyor. Ticaret ve sanayide alınan çevre kaynaklı önlemlerin yaratacağı kısıtlara ve şirketlerin bunun karşısında atması gereken yatırım adımlarına dikkat çekiliyor. Türkiye’nin ihracatında 2023 yılının ilk 5 ayındaki %0,2’lik artışa karşılık, Demir ve Demir Dışı Metaller sektörü ihracatının geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %16,4 düştüğü vurgulanıyor.
Bilime Dayalı Hedefler Girişimi’nin (SBTi) çelik sektörü rehberi güncellendi: SBTi tarafından 19 Eylül’de yapılacak bir web seminerinde ayrıntılı olarak sunulacak rehberde, özellikle çelik sektörü için, emisyon yoğunluğunun 2030 yılına kadar yaklaşık %30 oranında azaltılmasının 1,5 derece hedefiyle uyumlu olduğu belirtiliyor. Fabrika ve ürün düzeyindeki standartlar ve kamu ihale kriterleri de dâhil olmak üzere, çelik sektörünün karbonsuzlaştırılmasını hızlandırmayı amaçlayan girişimler değerlendiriliyor.
Carbon Brief’te yayımlanan makale, Global Energy Monitor’un “Pedal to the Metal: It’s time to shift steel decarbonization into high gear” raporunu değerlendirirken yakın dönemli birçok çalışmadan da önemli bulgular sunuyor: Uluslararası Enerji Ajansı’nın 2050 Net Sıfır Senaryosu’na göre, demir-çelik endüstrisinden kaynaklanan doğrudan emisyonların 2030’a kadar 1,8 Gt CO2, 2050’ye kadar ise 0,2 Gt CO2‘ye düşmesi gerekiyor.
Enerji Ekonomisi ve Mali Analiz Enstitüsü’nün (IEEFA) analizi, Avustralya’nın yeşil çelik üretimindeki konumunu değerlendiriyor: Avustralya için bir yol haritası çizilirken küreseldeki yeşil demir-çelik rekabeti üzerine değerlendirmelerde bulunuluyor. Analizin öne çıkan bulguları arasında; küresel çelik sektörünün, hem yeşil hidrojen hem de demir cevheri yerine yeşil demir nakliyesini içeren bir biçimde dönüştüğü bulunuyor. Brezilya ile Orta Doğu ve Afrika bölgelerinin, yeşil hidrojenle indirgenmiş demir üretiminde önemli bir konumda olduğu vurgulanıyor.
Etkinlikler
METALEXPO, 5. Uluslararası Demir, Çelik, Metal Ürünleri & Üretim Teknolojileri Fuarı
| 27-30 Eylül 2023 (İstanbul, Türkiye)
ESTEP Annual Event 2023
| 3-5 Ekim 2023 (Viyana, Avusturya)
Flat Steel 2023 Conference
| 19 Ekim 2023 (İstanbul, Türkiye)
AISU (Arab Iron & Steel Union), 16th Arab Steel Summit
| 29-30 Ekim 2023 (Kahire, Mısır)
Breakthrough Technology Conference
| 5-7 Kasım 2023 (Abu Dhabi, Birleşik Arap Emirlikleri)
Global Steel Sustainability Summit 2024
| 17-18 Ocak 2024 (Hamburg, Almanya)
Green Steel World Expo & Conference
| 26-27 Haziran 2024 (Essen, Almanya)
